बेंगळुरू: आरसीबीच्या विजयी जल्लोषाला गालबोट लागलं आणि 11 चाहत्यांना जीव गमवावा लागला. आरसीबीने 18 वर्षानंतर जेतेपद मिळवल्याने आनंद होता. मात्र या घटनेमुळे आनंदावर विरजण पडलं. ही दुर्घटना कशी घडली आणि यासाठी कोण जबाबदार? असे अनेक प्रश्न उपस्थित होत आहेत.
आयपीएल 2025 स्पर्धेचं जेतेपद मिळवल्यानंतर आरसीबीच्या चाहत्यांचा उत्साह गगनात मावेनासा झाला होता. गेली 18 वर्षे चषक नाही म्हणून सोशल मीडियावर डिवचलं जात होतं. पण चषक हाती आल्याने डिवचण्याची संधीच मिळणार नाही, म्हणून कार्यकर्ते उत्साही होते. त्यामुळे आपल्या संघाची एक झलक पाहण्यासाठी कार्यकर्त्यांनी गर्दी केली होती. विजयी जल्लोषाचे प्रत्येक क्षण डोळ्यात साठवण्याचा प्रत्येकाचा प्रयत्न होता. पण एका क्षणात या आनंदावर विरजण पडलं. काही कळायच्या आत चेंगराचेंगरी झाली आणि दहा चाहत्यांना जीव गमवावा लागला. त्यामुळे आनंदाच्या क्षणी निराशेचं वातावरण पसरलं. चिन्नास्वामी स्टेडियमवर यापूर्वी असंख्य सामने झाले आहेत.लोकांनी स्टेडियमवर गर्दी केली होती. पण यासारखी भयानक दुर्घटना कधीच घडली नव्हती. या भयानक घटनेनंतर बीसीसीआयचे सचिव देवजीत सैकिया यांनी या प्रकरणावर संताप व्यक्त केला आहे.
बीसीसीआयचे सचिव देवजीत सैकिया यांनी एक निवेदन जारी करत म्हटले की, आयोजकांनी आरसीबीच्या आयपीएल विजयाच्या जल्लोषाचे नियोजन अधिक चांगल्या प्रकारे करायला हवे होते. दुसरीकडे, आयपीएल जिंकणाऱ्या विविध संघांनी आपापल्या शहरांमध्ये विजय साजरा केला आहे. केकेआर, मुंबई इंडियन्स, सीएसके सारख्या संघांनी भव्य केलं होतं. पण आयपीएल जिंकल्यानंतर एक किंवा दोन दिवसांनी आयोजन केलं होतं. पण आरसीबीच्या विजयानंतर यात घाई केल्याचं बोललं जात आहे.
घटनेला राज्य सरकार जबाबदार : प्रल्हाद जोशी
आरसीबीच्या विजयी सोहळ्यावर केंद्रीय मंत्री प्रल्हाद जोशी यांनी देखील एक्स वर लिहिले की “हे खराब नियोजन आणि व्यवस्थापनाचे परिणाम आहे. ही घटना राज्य सरकारच्या निष्काळजीपणाचे आणि गर्दी व्यवस्थापनाच्या अपयशाचे स्पष्टपणे प्रतिबिंबित करते. योग्य नियोजन आणि आपत्कालीन सेवांची तयारी न करता उत्सव साजरा करण्याचा निर्णय अतिशय दुर्दैवी होता. ही दुर्घटना टाळता आली असती. सरकार जबाबदार आहे आणि जबाबदारी निश्चित करायला हवी. ”
डी के शिवकुमार यांनी मागितली माफी
कर्नाटकाचे उपमुख्यमंत्री डी के शिवकुमार यांनी या घटनेवर प्रतिक्रिया दिली आहे. शिवकुमार म्हणाले की, ‘आरसीबीच्या चाहत्यांची मोठ्या प्रमाणात गर्दी झाली होती. गर्दी नियंत्रणाबाहेर गेली. मी पोलिसांना दोष देणार नाही. 5 हजार पोलीस तैनात होते. या दुर्घटनेत पोलिसांचा दोष नाही. घडलेल्या दुर्घटनेबद्दल आम्ही माफी मागतो”
कर्नाटकचे उपमुख्यमंत्री नेमकं काय म्हणाले?
बेंगळुरूच्या चिन्नास्वामी स्टेडियमबाहेर आरसीबीच्या विजयी सोहळ्यादरम्यान घडलेल्या घटनेवर कर्नाटकचे उपमुख्यमंत्री डीके शिवकुमार यांनी प्रतिक्रिया समोर आली आहे. ते म्हणाले की, “ही उत्साही तरुणांची गर्दी होती. त्यामुळे आम्हाला लाठीचा वापर करणे जमले नाही. गर्दी अनियंत्रित होती, पोलिसांना अडचणी निर्माण होत होत्या, त्यामुळे मिरवणूक थांबवावी लागली.”
————————
मित्रांनो…, आज दुपारपर्यंत सर्वांमध्ये आनंद आणि उत्साह होता, तो आरसीबीने कप जिंकल्याचा आनंद. पण दुपारनंतर या आनंदाचे रूपांतर दुःखात झाले. हे सर्व पाहून असे वाटते की आरसीबीने इतक्या मोठ्या आनंदासाठी कप जिंकायला नको होता, कारण त्या भीषण चेंगराचेंगरीत ११ निष्पाप लोकांचा बळी गेला आहे. कुणाच्यातरी हौसेसाठी, कुणाच्यातरी प्रतिष्ठेसाठी ११ लोक बळी पडले आहेत. ही सामान्य गोष्ट नाही. घटनेसंदर्भात काही घडामोडी घडत आहेत, त्या आपण पाहूया.
चिन्नास्वामी स्टेडियमच्या गेट नंबर १२ सह इतर गेट्सवर झालेल्या चेंगराचेंगरीत ११ लोकांचा मृत्यू झाला आहे, तर ४७ जण जखमी झाले आहेत. त्यापैकी काहींची प्रकृती गंभीर आहे, त्यांचे पाय आणि हात फ्रॅक्चर झाले आहेत. काही वेळापूर्वीच मुख्यमंत्री सिद्धरामय्या यांनी या संदर्भात पत्रकार परिषद घेतली. त्यांनी मृतांच्या कुटुंबीयांना प्रत्येकी १० लाख रुपयांची नुकसानभरपाई जाहीर केली आहे. १० लाख रुपये… त्यात अनेक इंजिनिअरिंगचे शिक्षण घेतलेले आणि इंजिनिअरही होते. ते जिवंत असते तर काही महिन्यांत ही रक्कम कमावली असती. आता नुकसान भरपाई देऊन ते जीव परत आणता येणार नाहीत. जखमींना मोफत उपचार देण्याची घोषणा करण्यात आली आहे.
मुख्यमंत्री बोलताना म्हणाले की, चिन्नास्वामी स्टेडियममध्ये ३५,००० आसन क्षमता आहे, पण लाखो लोक आले. इतके लोक का यायला हवे होते? विधानसभेजवळ इतके लोक का जमायला हवे होते? असे सिद्धरामय्या म्हणाले. पण खरी गोष्ट काय आहे हे माहीत आहे का? हे लोक कधीकधी वेगवेगळ्या गोष्टी बोलतात. सिद्धरामय्यांचे स्वतःचे ट्विट काय होते माहीत आहे का? “आरसीबी संघाने राज्याला अत्यंत अभिमान आणि आनंद देणारे काम केले आहे. आम्ही आज संध्याकाळी चार वाजता विधानसभेच्या भव्य पायऱ्यांवर त्यांचे अभिनंदन आणि सत्कार करणार आहोत. या ऐतिहासिक क्षणाचे साक्षीदार व्हा.” हे सिद्धरामय्यांचे ट्विट होते. त्यांनीच लोकांना बोलावले, त्यांनीच बोलावून योग्य व्यवस्था केली नाही, सुरक्षा व्यवस्था नसेल तर आपण कुणाला दोष द्यायचा? कुणाला अपयशी म्हणायचे? कुणाला निरुपयोगी म्हणायचे? तुम्हीच ठरवा.
मी काहीही बोलणार नाही. आता मी विरोधी पक्षनेत्यांचे विधान पाहत होतो, ‘असे झाले, तसे झाले, सरकारने परवानगी दिली हीच चूक होती,’ असे ते म्हणत आहेत. याच भाजप नेत्यांचे ट्विट किंवा भाजपचे ट्विट पाहा: “अनेक वर्षांपासूनच्या चाहत्यांचे स्वप्न यावर्षी आरसीबीने पूर्ण केले आहे. पण उघड्या बसमध्ये खेळाडूंच्या विजयोत्सवाला परवानगी नाकारून अनपेक्षित गृहमंत्री आपण एक असक्षम आणि अकार्यक्षम व्यक्ती आहोत हे पुन्हा एकदा सिद्ध केले आहे. त्यांचे आवडते खेळाडू जवळून पाहण्यासाठी चाहते वाट पाहत होते, चाहत्यांच्या या आनंदावर परमेष्वरने पाणी फिरवले.” असे भाजपचे ट्विट होते आणि हे सर्व घडल्यानंतर त्यांनी ते डिलीट केले. यामुळे हे सर्व लोक वेगवेगळ्या वेळी वेगवेगळ्या गोष्टी बोलतात. आपण कुणावरही विश्वास ठेवू शकत नाही.
या सगळ्यामध्ये एक अत्यंत अमानवीय कृत्य असे वाटले की, खेळाडू विधानसभेजवळ येत असताना चिन्नास्वामी स्टेडियममध्ये चेंगराचेंगरी सुरू झाली होती. त्यावेळी दोघांचा मृत्यू झाल्याची बातमीही आली होती. ही माहिती सर्वप्रथम मुख्यमंत्री आणि गृहमंत्र्यांपर्यंत पोहोचली असेल. तरीही त्यांनी तिथे कार्यक्रम आयोजित केला, सत्कार वगैरे झाले. ठीक आहे, खेळाडूंना बोलावले होते, त्यांना तसेच परत पाठवू नये म्हणून सत्कार केला असे मानूया. पण त्यानंतर सर्वत्र दुःखाचे वातावरण होते. कुटुंबीय आपल्या प्रियजनांना गमावून रडत होते. सर्वत्र गोंधळाचे वातावरण निर्माण झाले होते. जिथे पाहावे तिथे मृतदेह पडले होते, मृतदेह रुग्णालयात नेले जात होते. अशा परिस्थितीत चिन्नास्वामी स्टेडियममध्ये कार्यक्रम आयोजित केला. हे किती अमानवीय कृत्य आहे! त्या परिस्थितीत कार्यक्रमाची काय गरज होती? दुःखाच्या काळात कसला कार्यक्रम? दुःखाच्या काळात आनंद साजरा करून तुम्ही काय साधू इच्छिता? ११ मृत्यू ही सामान्य गोष्ट आहे का? जर त्याच ११ मृतांमध्ये आमदार, मंत्री, खासदार असते, तर तुम्ही अशाच प्रकारे कार्यक्रम आयोजित केला असता का?
हे किती अमानवीय कृत्य आहे! तेलंगणामध्ये अल्लू अर्जुनला अटक होते, जेव्हा चेंगराचेंगरी होते आणि एका महिलेचा मृत्यू होतो. त्यानंतर मुख्यमंत्री रेवंत रेड्डी काय म्हणाले माहीत आहे का? अल्लू अर्जुनला महिलेच्या मृत्यूची बातमी मिळाल्यानंतरही अल्लू अर्जुनने आनंद साजरा केला किंवा चित्रपटाच्या यशाचा आनंद साजरा करत रॅली काढली, ते कितपत योग्य आहे? हे अमानवीय कृत्य आहे, असे मुख्यमंत्री रेवंत रेड्डी म्हणाले होते. मग इथे काय झाले? एका बाजूला दुःख, दुसऱ्या बाजूला आनंद! हे किती अमानवीय कृत्य आहे! या सगळ्यांना काय म्हणावे ते कळत नाही.
आरसीबीने इतके मोठे चाहते वर्ग मिळवले आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींपासून अनेक लोकांनी ट्विट करून संवेदना व्यक्त केल्या आहेत. पण आत्तापर्यंत, मला माहीत नाही, पण आत्तापर्यंत आरसीबीच्या पेजवर कोणतीही शोकसंवेदना किंवा संवेदना दिसली नाही. का ते कळत नाही. इतका मोठा चाहता वर्ग, त्याच आनंदोत्सवाच्या कार्यक्रमात इतके लोक मरण पावले, पण मला एकही ट्विट दिसले नाही. हे सर्व घडले. तर या घटनेची कारणे काय आहेत? काही तपशील पाहूया.
येथे कुणाची जबाबदारी, कुणाची चूक?
पहिली गोष्ट म्हणजे, केएससीए (कर्नाटक स्टेट क्रिकेट असोसिएशन) ही एक सर्वात वाईट संस्था आहे. त्यांनी आजचा कार्यक्रम केवळ खराब केला नाही, तर तो एका राजकीय नेत्याच्या कार्यक्रमासारखा होता. स्टेजवर कोण होते? जमीर अहमद यांचा मुलगा, दुसर्‍या आमदाराचा मुलगा. त्यांनी त्यांच्या संपूर्ण कुटुंबाला स्टेजवर बोलावले होते. चाहते बाहेर झगडत होते, आणि आतमध्ये हा त्यांच्या कुटुंबासाठी एक कार्यक्रम असल्यासारखे होते. डी.के. शिवकुमार सनग्लासेस लावून कसे पोज देत उभे होते! त्यांच्या हौसेपायी आज लोक बळी पडले. त्यांच्या हौसेपायी… आणखीही काही शब्द येतात, पण मी ते बोलू इच्छित नाही. हे पाहून राग येतो. ज्यांनी आपले प्रियजन गमावले आहेत, त्यांचे दुःख फक्त त्यांनाच माहीत आहे. त्यांनी त्या कार्यक्रमाचे रूपांतर एका राजकीय कार्यक्रमात केले. तो कार्यक्रम पूर्णपणे वाईट होता.
दुसऱ्या बाजूला, चिन्नास्वामी स्टेडियममध्येही योग्य नियोजन नव्हते. त्यामुळे, पहिली जबाबदारी केएससीए ची आहे. त्यानंतर, सुरक्षेची जबाबदारी घेणारे राज्य सरकारही यासाठी थेट जबाबदार आहे. तुम्ही कसलीही योजना नसताना कार्यक्रम आयोजित केला तर कसे चालेल? एका बाजूला विधानसभेत कार्यक्रम, दुसऱ्या बाजूला चिन्नास्वामी स्टेडियममध्ये कार्यक्रम, आणि तिसऱ्या बाजूला खेळाडू बसमधून येणार असल्याने तिथेही सुरक्षा व्यवस्था करावी लागेल. पोलीस कुठे कुठे झटपट पोहोचू शकतील? चाहते म्हणजे लाखो लोक येतात. आता तुम्ही विचार करा, क्रिकेट मॅचचे तिकीट ५०००, १००००, १५०००, २०००० असते, तरी लोक तिकीट घेऊन मॅच पाहायला जातात. आता खेळाडूंना फुकट जवळून पाहायला मिळत असेल, तर लोक येणार नाहीत का? लाखो लोक येतील. हे माहीत असूनही, तुम्ही एका बाजूला विधानसभेतही कार्यक्रम ठेवला. तुमच्या हौसेसाठी तुम्हाला पोज द्यायची होती, श्रेय घ्यायचे होते, खेळाडूंसोबत सेल्फी काढायची होती, खेळाडूंशी बोलायचे होते. म्हणूनच तुम्ही तिथेही कार्यक्रम आयोजित केला आणि चिन्नास्वामी स्टेडियममध्येही कार्यक्रम आयोजित केला.
अशा प्रकारे तुम्ही सर्वत्र कार्यक्रम आयोजित केले तर पोलिसांचे काय होणार? ते रात्रीपासून धडपडत होते. सर्वत्र सेलिब्रेशन आहे, आणि पुन्हा तीच सुरक्षा, अशा परिस्थितीत त्यांना धडपडावे लागले. आपण पोलिसांना दोष देऊ शकत नाही, बिचारे ते मृतदेह घेऊन जात होते, ते पाहून कोणालाही वाईट वाटले असते. व्यवस्थित काही दिवसांनी चिन्नास्वामी स्टेडियममध्ये कार्यक्रम आयोजित केला असता, तर कोणतीही समस्या आली नसती. काल सामना संपला, आणि आजच घाईघाईने, सर्वत्र सोशल मीडियावर चर्चा आहे, त्याचा फायदा घ्यावा, त्याला पकडून ठेवावे, अशी मानसिकता केएससीए आणि राज्य सरकारची होती, विशेषतः डी.के. शिवकुमार यांची. प्रतिष्ठा, सोशल मीडियातून चमकण्याची एक मानसिकता, हौस, या कारणांमुळे तुम्ही घाईघाईने कार्यक्रम आयोजित केला. कोणतेही नियोजन नव्हते.
दुसरे कारण म्हणजे, चिन्नास्वामी स्टेडियममध्ये आसन क्षमता किती आहे? ३५,००० ते ४०,००० काहीतरी आहे. तिथे लाखो लोक जमा झाले होते. कधी तुम्ही म्हणता पास घेऊन जायचे, कधी तुम्ही म्हणता पास नाही. काही लोकांकडे पास होते, काही लोकांकडे नव्हते. पास घ्यायचा असेल तर अनेकांना पास कुठे मिळतो हे माहीत नव्हते. ते आले, तीन वाजेपर्यंत थांबले. आतमध्ये तीन वाजेपर्यंत कुणालाही सोडले नाही. जर सकाळपासून गेट उघडून सर्वांना आत सोडून गेट बंद केले असते, तर काही प्रमाणात लोकांना टाळता आले असते, म्हणजे एका टप्प्यानंतर लोक येत असतील तर त्यांना परत पाठवण्याचा प्रयत्न वगैरे करता आला असता. पण तीन वाजेपर्यंत लोक गेट नंबर १२ वर थांबले होते. आतमध्ये कुणालाही सोडले नाही. अचानक सोडले आणि ‘आम्हाला सीट पाहिजे, आम्हाला सीट पाहिजे,’ असे म्हणत लोक आत घुसले. पायाखाली आलेल्या लोकांकडे लक्ष दिले नाही, काहीही केले नाही. हे एक कारण.
दुसरे कारण म्हणजे वेड्या चाहत्यांचे वेडेपणाचे वर्तन. मी सर्वांबद्दल असे बोलणार नाही. काही लोकांना खूप चाहतेपण आहे, प्रेम आहे, आदर आहे, ते खूप सभ्यपणे येतात, सभ्यपणे वागतात आणि सभ्यपणे जातात. मी त्यांच्याबद्दल बोलत नाहीये. आता मी एका वाहिनीवर पाहत होतो की, ११ लोकांचा मृत्यू झाला आहे, तरीही काही युवक एकत्र येऊन काय वेडेपणा करत आहेत, ‘जय आरसीबी’ वगैरे म्हणत. हा कसला वेडेपणा? हा कसला वेडेपणाचा चाहता? त्याला चाहता नाही, वेडेपणा म्हणतात. प्रेम असायला पाहिजे, आदर असायला पाहिजे. मॅच पाहा, आरामात, कोणीही नाही म्हणणार. प्रेम द्या. क्रिकेट हा आपल्या देशात जीवनाचा एक भाग झाला आहे. पण अशा प्रकारचा वेडेपणा, वेडे चाहतेपण तुमच्या जीवावर बेतेल. तुमचे कुटुंब आयुष्यभर दुःखी राहील अशी परिस्थिती निर्माण होईल. हे सर्व घडले.
एकूणच, सर्वांच्या बेजबाबदारपणामुळे, सर्वांच्या बेपर्वाईमुळे ११ लोकांचा बळी जाण्याची परिस्थिती निर्माण झाली. आता काही नावे मिळाली आहेत, पूर्ण तपशील मिळालेला नाही. बोरिंग हॉस्पिटलमध्ये सहा लोकांचा मृत्यू झाला आहे. दिव्यांशी नावाची १३ वर्षांची मुलगी, नववी इयत्तेत होती. दिया २६ वर्षांची तरुणी, श्रवण २१ वर्षांचा युवक, आणखी एक अज्ञात मुलगी आणि १७ वर्षांचा अज्ञात युवक. वय पाहा सर्वांचे, हे सर्व मरण्याचे वय नव्हते. तसेच, मणिपाल हॉस्पिटलमध्ये चिन्मयी १९ वर्षांची, वैदेही हॉस्पिटलमध्ये भूमिका २० वर्षांची, सहना १९ वर्षांची, २० वर्षांचा युवक पुरुषोत्तम, मूळचा मंड्या जिल्ह्यातील, के.आर. पेठेचा, ३५ वर्षांचा, तो सिव्हिल इंजिनिअर असावा. अशा प्रकारे मरण पावलेले सर्वजण २०, १९, २६, २७ या वयोगटातील होते. त्या कुटुंबांची परिस्थिती आपण कोणीही कल्पना करू शकत नाही.
या राज्य सरकारला लाज वाटायला पाहिजे की त्यांना सुरक्षा व्यवस्था करता येत नाही. कसलातरी कार्यक्रम आयोजित करतात. टी-२० वर्ल्ड कपच्या वेळी मुंबईत कार्यक्रम आयोजित केला होता ना? कुणीतरी एक-दोन जण जखमी झाले होते, पण कोणतीही समस्या आली नाही. तीन लाख लोक जमा झाले होते, कार्यक्रम व्यवस्थित पार पडला. एक कार्यक्रम आयोजित करता आला नाही. इतर ठिकाणी चेंगराचेंगरी झाली तर तुम्ही सर्व ओरडता. हो, ही आपली व्यवस्था, ही वाईट व्यवस्था, ही शोकांतिका. तुम्हाला काय वाटते ते कमेंट बॉक्समध्ये सांगा.
सुब्रमण्य एस. हंडीगे
